تیر ( = عطارد )

تیر ( = عطارد )
ایزد نگهبان باران و فرشته رزق و روزی است که از وجود او ، زمین پاک ، از باران های به موقع برخوردار و کشتزارها سیراب می گردند .او را با میکاییل ، فرشته رزق در آیین های سامی یکی دانسته اند .( فرهنگ ایران باستان )
باید د انست که تیر آفریدگار نوشتن و نویسندگی ، خط، دانش ، آب آفرینی و... نزد اقوام بسیار کهن با علایم و تجلیات مختلف ، حقیقتی واحد بوده است .در ادبیات فارسی ، تیر یا عطارد ، به دبیری فلک نامبردار است .
تیر یا عطارد در ادبیات فارسی و ادبیات عربی، « دبیر فلک» خوانده شده‌است. در فارسی به خانه عطارد (برج جوزا و سنبله)، پاتو می‌گفتند نام اروپاییِ این سیاره، مرکوری = Mercury، از واژه‌ای لاتین گرفته شده که درمقابل نام یونانی هرمس است. خدایی که پیغام برنده برای خدایان دیگر بوده و به همین دلیل هرمس در اغلب تصاویر با صندل‌های بالدار کشیده می‌شود. علاوه بر پیغام‌رسانی، او نگهدار بازرگانان و مسافران بود. مرکوری در ادبیات افسانه‌ای یونان و روم، خدای سخن‌وری و نویسندگی است.
تیر، دگرگون شده واژه تَشتَر است (در بندهشن آمده است که تیشتر همان تیر است .)خدایی است که با باران ارتباط دارد و اصل همه آبهاست . تشتر (تیر) از ایزدانی (فرشتگانی) است که چهارمین ماه هر سال و سیزدهمین_روز_ماه را به نام ایزد تشتر، تیرماه و تیر روز می گویند. در فرهنگ ها تیر، ایزد موکل باران است که به تدبیر او زمین پاک از باران بهره مند گردد و کشتزارها سیراب شود. (دانشنامه مزدیسنا)
تشتر که باران های سودمند تابستان را به همراه می آورد، با اَپوش، دیوخشکی که آبها را زندانی ساخته، می جنگد و پس از قربانی کردن و نالیدن به درگاه اهورامزدا، بر او چیره می شود ودریای فراخکرت را به جوش می آورد و از بخاری که از آن برمی خیزد باران و تگرگ به مزارع هفت کشور می بارد . ( اساطیر ایرانی )
در ادبیات فارسی قدیم نیز عطارد همواره به عنوان دبیر فلک و به نویسندگی شناخته می شود و همراه لوازم نویسندگی در متون ظاهر می شود.
منابع : فرهنگ اساطیر دکتر محمد جعفر یاحقی
تاریخ اساطیری ایران دکتر ژاله آموزگار